میزگرد تخصصی جایگاه آموزه‌های قرآنی در شکل‌گیری انقلاب اسلامی در جهاددانشگاهی استان کردستان

به گزارش روابط عمومی استان کردستان: جمعی از اساتید و اندیشمندان دینی طی نشستی با استناد به آیات قرآن، نقش آموزه‌های قرآنی را در شکل‌گیری و استمرار انقلاب اسلامی بررسی و بر اهمیت تبیین این مفاهیم در جامعه تأکید کردند.

انقلاب اسلامی ایران را می‌توان یکی از برجسته‌ترین حرکت‌های مردمی در تاریخ معاصر دانست که با تکیه بر ارزش‌های دینی و الهام از تعالیم قرآن کریم به پیروزی رسید. در این نهضت، قرآن نه‌تنها به‌عنوان کتاب مقدس مسلمانان، بلکه به‌مثابه منشوری راهبردی برای بیداری، عدالت‌خواهی، استقلال‌طلبی و مبارزه با ظلم، نقشی اساسی ایفا کرد. این باور عمیق به آموزه‌های قرآنی، مردم و رهبران انقلاب را در مسیر تحقق حکومتی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی هدایت کرد.

در این گفت‌وگو، با بررسی نقش مفاهیمی همچون توحید، عدالت، استکبارستیزی و امت‌گرایی در شکل‌گیری انقلاب اسلامی، به این پرسش اساسی می‌پردازیم که چگونه قرآن به‌عنوان منبع الهام‌بخش، مسیر این حرکت عظیم را هموار ساخت و چگونه همچنان به‌عنوان چراغ راه هدایت جامعه اسلامی باقی مانده است.

علی اصغر حسینی، دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر استان کردستان در نشست تخصصی «ریشه‌های انقلاب اسلامی در قرآن» که در دفتر ایکنای کردستان برگزار شد، گفت: خداوند متعال در آیه ۲۲ سوره شعراء می‌فرماید: «إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ ذَلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ؛ فرمان جز براى خدا نیست دستور داده که جز او را نپرستید این است دین درست ولى بیشتر مردم نمى‏‌دانند» براساس این آیه کریمه در جامعه اسلامی حاکم فقط خداست بنابراین حکومت‌های دینی هیچ‌گاه دیکتاتوری نمی‌شوند چراکه حاکم خداست و سایرین مجری فرامین الهی هستند.

وی با اشاره به اینکه امام خمینی(ره) با این دیدگاه به موضوع حاکمیت ورود کرد، افزود: امام راحل(ره) ریشه انقلاب اسلامی را در این آیه کریمه جستجو می‌کرد بنابراین حکومت دینی را حکومت الهی می‌دانست.

دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان کردستان با اشاره به دیدگاه فقهی در مورد حکومت دینی بیان کرد: در نگاه کلامی شیعی عنوان می‌شود حاکم خدا و مجری پیامبر اسلام(ص) است و بعد از ایشان از دیدگاه اهل سنت خلیفه جانشین پیامبر خواهد شد و امام مجری می‌شود و در دوران غیبت امام، ولی فقیه حاکم می‌شود که باید دو ویژگی خاص علم فقاهت و دیگری عدالت بودن را داشته باشد. امام راحل بر مبنای همین ساختار حاکمیتی انقلاب اسلامی را برنامه‌ریزی و بنا نهاد که این امر را باید اصحاب رسانه برای مردم تبیین کنند.

وی ادامه داد: ما در حکومت دینی برگرفته از قرآن کریم به طور مطلق حکومت فردی نداریم و حکومت  خدا و حاکمیت الهی بر تمام امور اولویت دارد بنابراین آنچه در نظام هستی جهان باید جاری و ساری باشد و در کشور ما که بر مبنای قانون اساسی جمهوری اسلامی پیش می‌رود، حاکمیت الهی است.

حسینی افزود:  براین اساس می‌توان گفت که امام راحل جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی را  برگرفته از ریشه‌های قرآنی و حکومت الهی بنیان گذاشت.

وی افزود: خداوند متعال در آیه ۵۱ سوره مائده می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِیَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ وَمَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏ اید یهود و نصارى را دوستان [خود] مگیرید [که] بعضى از آنان دوستان بعضى دیگرند و هر کس از شما آنها را به دوستى گیرد از آنان خواهد بود آرى خدا گروه ستمگران را راه نمى ‏نماید» براساس این آیه در حکومت دینی هیچگاه نباید از دشمنان طلب یاری و کمک کرد که این همان اصل استقلال و آزادی در نظام مقدس انقلاب اسلامی است.

دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان کردستان در ادامه به آیه ۳۶ سوره نحل اشاره کرد که می‌فرماید: «أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ؛ خدا را بپرستید و از طاغوت [=فریبگر] بپرهیزید» براساس این آیه نگاه طاغوتی، رنگ و بوی دینی را از ساختار حاکمیتی حذف می‌کند.

وی با اشاره به اینکه در دوران رژیم ستمشاهی دین به‌عنوان یک مسئله فردی مطرح شد، افزود: در این دوران کاربرد دین فقط  به نماز، روزه، عزاداری و مداحی به‌صورت فردی محدود شده بود و همین امر ساختار حاکمیتی را طاغوتی کرده و ساختار دینی از حکومت حذف کرده بود و تا جایی این امر پیش‌روی کرد که در محاکم قضایی و امور دولتی، سوگند به قرآن را حذف و سوگند به کتاب آسمانی را جایگزین کردند.

حسینی افزود: در این دوران امام راحل به استناد به همین ریشه قرآنی و صبغه دینی  حاکمیت دین و انقلاب اسلامی را شکل داد و بر جمهوری اسلامی تأکید زیادی داشت و انقلاب را نیز بر همین مبنا بنیان گذاشت و این همان دستورات الهی و سنت پیامبر اکرم(ص) است.

وی اظهار کرد: ریشه و بنای حکومت جمهوری اسلامی بر فرامین و دستورات الهی در قرآن کریم بوده است بنابراین مقام معظم رهبری همواره بر در مسیر الهی بودن و رسول خدا بودن  تأکید دارند.

دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر تأکید کرد: به هر میزان که مدیران و مسئولان نظام مقدس انقلاب اسلامی بتوانند بر ریشه‌های قرآنی، فرامین الهی و سیره نبوی و اهل بیت(ع) پیش بروند  به طور قطع پایگاه مردمی نظام مقدس انقلاب اسلامی حفظ و تقویت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه امروز دشمنان تا با ایجاد دو قطبی‌هایی در سطح جامعه و انحرافاتی در مسیر نظام مقدس انقلاب اسلامی درصدد تحقق اهداف خود هستند، اظهار کرد: هرچه در طول مسیر ما به شرق و غرب و دشمنان نظام و انقلاب تکیه کنیم و از مسیر دستورات اهالی عدول کنیم  با آسیب‌های جدی مواجه خواهیم شد.

حسینی با اشاره به اینکه در ساختار انقلاب اسلامی بر توکل بر خدا تأکید شده است، افزود: خداوند متعال در آیه ۳ سوره طلاق می‌فرماید: «وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ وَمَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْرًا؛ و از جایى که حسابش را نمى‌‏کند به او روزى مى‌‏رساند و هر کس بر خدا اعتماد کند او براى وى بس است‏ خدا فرمانش را به انجام‏ رساننده است به راستى خدا براى هر چیزى اندازه‌اى مقرر کرده است.»

وی بیان کرد: ما منکر مراودات، تعاملات و مناسبات سیاسی و جهانی نیستیم امل اصل این است در مسیر تعاملات با دنیا از ارزش‌ها و ریشه‌های خود فاصله نگیریم که آسیب خواهیم دید.

دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر کردستان افزود: دشمنان بعد از انقلاب اسلامی برای تحقق اهداف خود در کشور سال‌ها تلاش کردند و درصدد رواج دین‌ستیزی بین نسل نواندیش بودند اما به دلیل اینکه دین یک امر فطری است شکست خوردند. 

وی یادآور شد: دشمنان در سال‌های اخیر دین گریزی و دین‌گزینی را بین جوانان رواج دادند و با ایجاد نحله‌های انحرافی و کشیدن جوانان متدین به مسیر این عرفان‌های کاذب در صدد به انحراف کشیدن جوانان ما هستند بنابراین باید هوشیار و آگاه بوده و از اصول خود تخطی نکنیم تا اصالت انقلاب اسلامی را حفظ کنیم و ریشه‌های انقلاب اسلامی مستحکم و تنومندتر شود.

حجت‌الاسلام هادی محمدخواه، رئیس اداره برنامه‌ریزی امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان گفت: یکی از خلأهای معرفتی و شناختی در حوزه انقلاب اسلامی عدم پرداختن رابطه و نسبت قرآن و انقلاب است و در کتاب‌های دانشگاهی نیز چندان شایسته و بایسته به این امر پرداخته نشده است.

وی افزود: برای درک بهتر رابطه قرآن و انقلاب باید مبانی و ریشه‌های انقلاب اسلامی را کندکاوی کرد و با استخراج مبانی و ریشه‌های انقلاب اسلامی به حقیقت این رابطه پی برد.

رئیس اداره برنامه‌ریزی امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان بیان کرد: قرآن در آیه ۸۹ سوره نحل می‌فرماید: «وَیَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیدًا عَلَیْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ۖ وَجِئْنَا بِکَ شَهِیدًا عَلَىٰ هَٰؤُلَاءِ ۚ وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَىٰ لِلْمُسْلِمِینَ؛  [یاد کن] روزی را که در هر امتی گواهی از خودشان بر آنان برمی‌انگیزیم، و تو را [ای پیامبر اسلام!] بر اینان گواه می‌آوریم؛ و این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر هر چیزی و هدایت و رحمت و مژده‌ای برای تسلیم‌شدگان [به فرمان‌های خدا] ست»  این نگاه نشان می‌دهد که قرآن علاوه زندگی فردی برای زندگی جمعی زندگی انسان‌ها نیز برنامه دارد بنابراین نمی‌توان قرآن را محدود به برنامه‌های فردی و یا اوخروی کرد.

وی با اشاره به اینکه قرآن بیانگر تمام نیازهای هدایتی ما در زندگی فردی و جمعی است  بنابراین باید براساس آن زندگی خود را پی‌ریزی کنیم، ادامه داد: انقلاب اسلامی یک انقلاب مردمی بود بنابراین مبانی و ریشه‌های انقلاب اسلامی را می‌توان در شعارها و خواسته‌های مردمی می‌توان جستجو کرد.

حجت‌الاسلام محمدخواه، یکی از شعارهای اساسی انقلاب اسلامی «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» ذکر و اظهار کرد: قرآن کریم یک مدل از نظام و حکومت‌ واحد طولی را ارائه می‌دهد وهر واحدی که در عرض این نظام قرار گیرد، قابل پذیرش نیست چراکه حکومت صرفا برای خداست و یکی از مبانی اعتقادی و الهی ما به عنوان یک فرد مسلمان، توحید و یکتاپرستی است بنابراین باید تمام مراتب این توحیدی بودن را در زندگی اجرا کنیم.

وی توحید افعالی و ربوبی را از مراتب توحید ذکر کرد و گفت: یکی از زیر شاخه‌های توحید ربوبی، توحید در حاکمیت و حکومت الهی است و خداوند خود اجازه داده که از کسانی که امر کرده اطاعت کنید و این همان مدل نظام واحد طولی قرآنی و نظام جمهوری اسلامی است که خواست و مطالبه مردم هم است.

رئیس اداره برنامه‌ریزی امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان، اسلامی بودن را یکی دیگر شعارهای مردم ذکر و اظهار کرد: در دورانی که مردم از حاکمان فاسد به ستوه آمده بودند لذا دنبال حکومتی بر مبنای اسلام بودند.

وی افزود: استقلال یکی از اهداف انقلاب اسلامی و مطالبات مردمی در دوران شکل‌گیری انقلاب بود  و در قرآن کریم به زیبایی به این موضوع پرداخته شده است که مؤمنان نباید زیر سیطره و تسلط منافقان باشند. و در آیه ۱۴۱ سوره نساء می‌فرماید: «یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا؛ و خدا هرگز هیچ راه سلطه‌ای به سود کافران بر ضد مؤمنان قرار نداده است». براساس این آیه قرآن کریم مؤمنان باید خود را از سیطره کفار خارج کنند و این یکی از آرمان‌ها و اهداف مردم در دوران انقلاب اسلامی بود.

حجت‌الاسلام محمدخواه افزود: آزادی یکی دیگر از مطالبات مردم در دوران انقلاب اسلامی بود که خداوند متعال در قرآن کریم مردم جامعه اسلامی را حاکم بر سرنوشت خود می‌داند چراکه مردم خود را در سیطره حاکمیتی می‌دانستند که هیچ ارده‌ و اختیاری در سرنوشت جامعه خود نداشتند بنابراین مردم براساس آموزه‌های قرآنی به دنبال انقلابی بودند که خود در شکل‌گیری حاکمیت و انتخاب کارگزارانش نقش داشته باشند.

وی اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران امروز با تکیه بر شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» استقلال خود را حفظ کرده و علیرغم تحریم‌ها، تغییرها و دشونی‌های دشمنان انقلاب اسلامی بر اهداف خود ایستاده و پویاتر و بالنده‌تر از گذشته راه خود را در پیش گرفته است.

رئیس اداره برنامه‌ریزی امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان با اشاره به اینکه یکی از نمونه‌های دموکراسی دینی برگزاری هر ساله یک انتخابات در کشور بوده است، افزود: امروز مردم به این باور رسیدن که خود در سرنوشت خودشان مؤثر هستند بنابراین این حق انتخاب فرمایشی و سفارشی و نمایشی نیست.

وی افزود: جمهوری اسلامی شاکله و ساختار خود را امروز شکل داده و بحث معنویت فردی و اجتماعی در اولویت امور مردم قرار گرفته است که حضور سه برابری جوانان در مراسم اعتکاف امسال گویای این حقیقت است.

حجت‌الاسلام محمدخواه با اشاره به اینکه قرآن کریم در سوره آل عمران آیه ۱۱۰ می‌فرماید: «کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ؛ شما بهترین امتى هستید که براى مردم پدیدار شده‏‌اید.» بنابراین در اوایل انقلاب اسلامی شعار ما تقریب مذاهب اسلامی است که به برکت انقلاب اسلامی و در پرتو امت واحده بودن و تأکید  قرآن کریم بر امت اسلامی، امروز تحقق تمدن نوین اسلامی را در رأس امور داریم و همین امر موجب شده دشمن با تمام تکنولوژی و امکاناتی که در اختیار دارد در مقابل جمع کوچکی به نام جبهه مقاومت شکست خورده بنابراین می‌توان گفت انقلاب اسلامی به آرمان‌ها و اهداف خود رسیده اما هنوز جای کار است.  

حجت‌الاسلام عباس ایزدی، معاون فرهنگی اداره اوقاف و امور خیریه استان کردستان در ادامه این نشست با اشاره به اینکه راه سعادت این است که به آموزه‌های قرآنی عمل کنیم و براساس آن حرکت کنیم، گفت: حضور پرشور و پررنگ  نوجوانان در مباحث و مسابقات قرآنی از دستاورهای عظیم انقلاب اسلامی است چراکه به برکت انقلاب اسلامی امروز فعالیت‌های قرآنی در سطح کشور رونق چشمگیری داشته است.

وی یادآور شد: پایه و اساس حرکت حضرت امام راحل(ره) مباحث قرآنی و سیره اهل بیت و اعتلای کلمه توحید است و امام براساس این آموزه‌های عظیم قرآنی قدم در این مسیر گذاشتند و انقلاب را به پیروزی رساندند که مکتب قرآن و اهل بیت(ع) را احیا کرده و طاغوت را حذف کرد.

معاون فرهنگی اداره اوقاف و امور خیریه استان کردستان با تأکید اینکه تداوم و رشد انقلاب بستگی به عمل به آموزه‌های دینی و سیره و سنت رسول اکرم(ص) دارد، گفت: ملت ایران اسلامی همواره با تکیه بر قرآن کریم و سیرو سنت رسول اکرم و اهل بیت(ع) راه سعادت و سربلندی را برای خود و نظام مقدس انقلاب اسلامی به ارمغان آورده‌اند.

وی اظهار کرد: مقام معظم رهبری امروز بحث جهاد تبیین را مطرح کردند تا اهداف و دستاوردهای انقلاب اسلامی برای همگان بیشتر روشن و تبیین شود و حضور جوانان و نوجوانان در مسابقات قرآنی نشان می‌دهد که نسل کنونی در مسیر اهداف انقلاب اسلامی هستند و این نشان می‌دهد که مسیر را درست انتخاب کرده‌ایم.

حجت‌الاسلام ایزدی با اشاره به اینکه خداوند متعال در آیه ۱۰۳ سوره آل عمران می‌فرماید« وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا؛ و همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید»، افزود: انقلاب اسلامی در این مسیر موفق عمل کرده و توانسته در مسیر تشکیل امت واحده اسلامی گام بردارد.

وی اظهار کرد: دشمن امروز درصدد است تا با توطئه‌های خود نقاط مثبت نظام را کوچک شمرده و نقاط ضعف را برجسته کند تا با  این اقدامات جوانان را در مسیر اهداف انقلاب ناامید کند لذا باید دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه‌های مختلف بیشتر نمایان شود.

خلیل همتی، رئیس اداره قرآن اوقاف و امور خیریه استان کردستان با اشاره به اینکه اساس انقلاب اسلامی  اتحاد و همبستگی مردم در زیر سایه قرآن کریم بوده است، گفت: جرقه‌های شکل‌گیری انقلاب در همین جلسات خانگی قرآن و مجالس دینی و مذهبی مساجد شکل گرفت و در سایه کلمه توحیدی که امام خمینی(ره) مطرح کرد انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و تا به امروز عظمت و اقتدار خود را در سطح جهانی و بین‌المللی حفظ کرده است.

وی افزود: امروز سازمان اوقاف و امور خیریه در راستای حرکت بر محور انقلااب اسلامی تحقق منویات مقام معظم رهبری به ویژه در حوزه قرآن را در اولویت خود قرار داده است لذا تربیت حافظان، قاریان، مرتلان و فعالان قرآنی از نتایج حرکت در مسیر انقلاب بوده است.

رئیس اداره قرآن اوقاف و امور خیریه استان کردستان بیان کرد: حضور جوانان و نوجوانان در جایگاه‌های برگزیده قرآنی در سطح بین‌المللی و جهانی از نتایج حاصله و دستاوردهای انقلاب اسلامی بوده است.

در نهایت، می‌توان گفت که انقلاب اسلامی ایران نه تنها یک رویداد تاریخی بلکه یک حرکت تحول‌آفرین بود که ریشه در آموزه‌های قرآنی و اصول اسلامی داشت. این انقلاب با تکیه بر مفاهیم بنیادی قرآن مانند توحید، عدالت، استقلال و مبارزه با ظلم، توانست نه‌تنها در ایران، بلکه در سطح جهانی تحولی شگرف ایجاد کند. آموزه‌های قرآنی همچنان به‌عنوان سنگ‌بنای حکومت اسلامی، مسیر راهبردی کشور را در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هدایت می‌کند.

امروز، با گذشت بیش از چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، تأسیس جمهوری اسلامی ایران که به‌عنوان الگویی از حکومت اسلامی بر مبنای قرآن و آموزه‌های اهل بیت(ع) عمل می‌کند، همچنان به‌عنوان یک نقطه عطف در تاریخ بشریت و درک جدیدی از دین در سیاست و جامعه باقی مانده است. حفظ و تبیین این اصول نه تنها برای نسل امروز بلکه برای نسل‌های آینده ضروری است تا انقلاب اسلامی در مسیری درست و مبتنی بر ارزش‌های الهی ادامه یابد.